Yazar arşivleri: Noktalama İşaretleri

Kesme İşareti Nedir ve Nerelerde Kullanılır

Kesme İşareti Nedir?

Türkçede sıklıkla kullanılan kesme işareti nedir? Bu işareti en çok özel isimlere gelen eklerin ayrılması gerektiğinde görürüz. Ancak kesme işaretinin kullanımı bununla da sınırlı değildir.

Öncelikle bu işaretten sonra boşluk bırakmanın doğru olmadığından söz edelim. Kesme işareti sonrası boşluk bırakmadan kelimenin eki yazılır. Kesme işareti kelimenin sağ tarafına ekten hemen önce gelir.

Ancak özel isimlere gelen her ek kesme işareti ile ayrılmamaktadır. Bunun için ayrılacak olan ekin ‘çekim eki’ olmasına dikkat etmek gerekmektedir. Yapım ekleri özel isimlere geldiklerinde bu şekilde ayrılmamaktadır.

Kesme işareti, bir dilin yazım kurallarında kullanılan bir işaret türüdür. Kesme işareti, cümleler arasında kullanılır ve cümlelerin birbirinden ayrılmasını belirtir. Türkçe’de kesme işareti, üst çizgi olarak gösterilir ve “-” olarak yazılır. Örneğin:

“Bu kitap benim- onun kitabı değil.”

Bu cümlede, iki farklı cümle birbirinden kesme işaretiyle ayrılmıştır. İngilizce’de kesme işareti, “-” olarak yazılır ve aynı şekilde cümleler arasında kullanılır.

Bu cümlede, iki farklı cümle birbirinden kesme işaretiyle ayrılmıştır.

Kesme işaretinin yanı sıra, dillerde cümleler arasında ayrım yapmak için noktalama işaretleri de kullanılır. Örneğin, Türkçe’de cümleler arasında noktalama işareti olarak nokta kullanılır. İngilizce’de ise cümleler arasında noktalama işareti olarak nokta ve virgül kullanılır.

Kesme İşareti Konu Anlatımı

Kesme işareti, bir cümlede iki farklı konu arasında ayrım yapmak için kullanılan bir noktalama işaretidir. Bu işaret, cümlede iki farklı düşünce veya ifadeyi birbirinden ayırarak, okuyucunun cümlede hangi konunun ele alındığını anlamasına yardımcı olur.

Kesme işareti, Türkçe dilinde “-” olarak gösterilir ve genellikle bir cümle içinde kullanılır. Örneğin: “İstanbul-Ankara arası tren seferleri bugün iptal edildi.” Bu cümlede, “İstanbul” ve “Ankara” arasında kesme işareti kullanılarak, iki farklı konu olan “İstanbul” ve “Ankara” birbirinden ayrıştırılmıştır.

Kesme işareti, aynı zamanda bir cümlede iki farklı yapıyı birbirinden ayırmak için de kullanılabilir. Örneğin: “O, hem öğrenci hem de öğretmen.” Bu cümlede, “hem öğrenci hem de öğretmen” ifadesi iki farklı yapıyı birbirinden ayırmak için kesme işareti kullanılmıştır.

Kesme işareti, ayrıca bir cümlede iki farklı düşünce arasında bir bağlantı kurmak için de kullanılabilir. Örneğin: “O, sınavı kazandı-ama üzüldü.” Bu cümlede, “sınavı kazandı” ve “ama üzüldü” arasında bir bağlantı kurulmuş ve iki farklı düşünce birbirinden ayırt edilmiştir.

Kesme işareti, dilimizde çok yaygın olarak kullanılan bir noktalama işaretidir ve cümlelerimizi daha açık ve anlaşılır hale getirir.

Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?

Kesme işareti nerelerde kullanılır;

Özel isimlere gelen ekleri ayırmak (çekim eki)
Şiirlerde hece uyumu için düşen hece olduğunu göstermek
Yazımı aynı olan kelimelerde ekleri ayırarak anlam karmaşasını önlemek
Kişi adlarından sonra kullanılan unvanlara getirilen çekim eklerini ayırmak

Kesme işaretinin bu görevleri sayesinde Türkçede rahatlıkla özel ve cins isimler birbirinden ayrılmaktadır. Bu da bir kelimenin özel olduğunu gösteren baş harfi büyük yazma kuralından sonra en önemli işaretlerden biridir.

Kesme İşareti ile İlgili Örnekler

Kesme işareti ile ilgili örnekler vermek gerekirse her bir madde için iki adet örnek verelim.

Kesme işareti, dilimizde çeşitli amaçlar için kullanılır. Örneğin, kesme işareti kullanılarak cümleler arasında bir ayrım yapılabilir veya bir ifadeyi bir başka ifadeyle açıklamaya yönelik bir ekleme yapılabilir. Ayrıca, kesme işareti, bir listede öğeler arasında bir ayrım yapmak için de kullanılabilir.

Kesme işareti, dilimizde genelde virgül gibi kullanılır ve çoğunlukla “,” olarak yazılır. Örneğin:

Ben, seni aramaya gideceğim. (Cümleler arasında ayrım yapılmıştır.)
İstanbul’da, Taksim Meydanı’nda bulunuyorum. (Bir ifade bir başka ifadeyle açıklanmıştır.)
Öğle yemeği için, domates, biber, patates alacağım. (Bir listede öğeler arasında ayrım yapılmıştır.)

Not: Kesme işareti, Türkçe’de ayrıca ünlem işareti olarak da kullanılabilir. Örneğin:

Ne yapıyorsun, sen? (Ünlem işareti olarak kullanılmıştır.)

Özel İsimlere Gelen Ekleri Ayırmak (Çekim eki)

Kesme işareti özel isimlere geldiğinde kesme işareti ile birbirinden ek ile sözcük ayrılır:

Akşam Selin’in evine gideceğim.
Dün Atatürk’ün çok güzel bir fotoğrafına rastladım.

Özel isimlere yapım eki geldiğinde ise artık yeni bir kelime türediği için bu özel isimlerden ek kesme işareti ile ayrılmamaktadır. Ancak yine kelime büyük harf ile başlar:

Akşam Selinlere gideceğim.
Ben aslen Ankaralıyım.

Şiirlerde Hece Uyumu

Bazı modern şiirler daha kurallardan bağımsız yazılırken; kafiyeli şiirlerde hece ölçüsüne dikkat edilerek kelimeler arasında bir uyum yakalanır:

Karac’oğlan der ki gelir yazlar
Güzel kimden aldın sen bu nazları

Yazımı Aynı Olan Kelimeleri Ayırmak

Yazımı ekler geldiğinde aynı olan cins isimler bazen karşımıza çıkabilir. Bu durumda yazar anlam karmaşasını önlemek için kelimeyi kesme işareti ile ayırır.

Sorun’un ne olduğunu tekrar söyler misin?
Soru’nun ne olduğunu tekrar söyler misin?

Kişi Unvanlarına Gelen Çekim Eklerini Ayırmak

Kişi adlarından sonra bazı durumlarda unvan kullanılır. Bu da özel isim olmasa da isme ait bir kavram olduğu için özel isimmiş gibi davranılır.

Ahmet Bey’e nereden geldiğini sordum.
Tuğçe Hanım’ın mesaisi ne zaman bitecek?

Kesme İşareti ile İlgili Ödevler

Kesme işareti ile ilgili ödevler Türkçe öğretmeniniz tarafından noktalama işaretleri konusu işlendikten sonra verilebilir. Bu durumda web sitemizde bulunan örnekleri kendiniz çoğaltarak ödevinizi yapabilirsiniz.

Örnekleri kendiniz türettiğinizde konuyu daha iyi kavradığınızı da fark edebilirsiniz.

Kesme İşareti Ne Anlama Gelir?

Türkçede kesme işareti ne anlama gelir, diye baktığımızda özel isimler ile doğrudan ilişkisi olduğu görülmektedir. Bunun dışında nadir başka kullanımları olsa da esasında en çok karşımıza özel isimlere getirilen iyelik ve durum hal eklerini ayırmak konusunda çıkmaktadır.

Bunun dışında bilinen bazı yanlışları ve istisnaları da not halinde verelim.

Not: Türk Dil Kurumu tarafından alınan son karara göre devlet kurumlarına, kuruluş, oturum, yer adları vb. getirilen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılmamaktadır.

İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğüne
Türkiye Büyük Millet Meclisine

Not: Eğer ki kesme işareti kullanılması gereken bir yerde yay ayraç kullanılması gerekiyor ise bu durumda kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılmaktadır.

Yakup Kadri’den (Karaosmanoğlu) okuduğum kitabı çok beğendim.

Klavyede Kesme İşareti Nasıl Yapılır?

Klavyede kesme işareti yapmak için, genellikle “-” tuşuna basılır. Bu tuş, klavyenin üst satırda yer alır ve genellikle “shift” tuşuna birlikte basılarak kullanılır. Örneğin, “shift” tuşuna basılı tutarak “-” tuşuna basarak kesme işareti yazabilirsiniz.

Eğer klavyenizde “-” tuşu yoksa, “shift” tuşuna basılı tutarak “0” tuşuna basarak da kesme işareti yazabilirsiniz.

Bu yöntemler herhangi bir dil için geçerlidir ve klavyenin üst satırda yer alan tuşlar aracılığıyla yapılır. Ancak bazı dillerde kesme işaretinin yazımı farklı olabilir ve o dilin klavyesiyle yapılabilir. Örneğin, Türkçe klavyesi “Alt Gr” tuşuna basılı tutarak “-” tuşuna basarak da kesme işareti yapılabilir.

Macbook Kesme İşareti Nasıl Yapılır?

Macbook bilgisayarlarda kesme işareti yapmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

Klavyenizdeki “Shift” tuşuna ve “-” (eksi) tuşuna aynı anda basın. Bu işlem sonucunda, klavyenizde “-” (kesme işareti) sembolü oluşacaktır.
Eğer klavyenizde “-” (eksi) tuşu bulunmuyorsa, “Option” tuşuna basılı tutarak “-” (eksi) tuşunun yerine “Option” ve “Shift” tuşlarına aynı anda basarak kesme işareti oluşturabilirsiniz.
Eğer yazım işlemini bir yazılım programı üzerinde yapıyorsanız (örneğin Microsoft Word), kesme işareti yapmak için “Shift” ve “-” (eksi) tuşlarına aynı anda basmanız yeterli olacaktır. Bu tuş kombinasyonu ile yazılım programı otomatik olarak kesme işareti sembolünü oluşturacaktır.
Eğer yazılım programında “-” (eksi) tuşu bulunmuyorsa, “Option” tuşuna basılı tutarak “-” (eksi) tuşunun yerine “Option” ve “Shift” tuşlarına aynı anda basarak kesme işareti oluşturabilirsiniz.

Bu adımları izleyerek Macbook bilgisayarınızda kesme işareti yapabilirsiniz. Unutmayın, kesme işareti Türkçe dilinde “-” olarak gösterilir ve cümlelerimizde iki farklı konu arasında ayrım yapmak için kullanılır.

Nokta Nedir? Nokta Nerelerde Kullanılır

Bir Cevap Yazın

Nokta işareti, türkçe dilinde “.” olarak kullanılır ve cümlelerin sonuna konulur. Örneğin: “Bu cümle nokta işaretiyle bitiyor.” Nokta işareti, metinlerde cümlelerin sonunu belirtmek ve okuyucunun cümleyi tamamlamasını sağlamak için kullanılır. Ayrıca, türkçe dilinde nokta işareti, sayıların ondalık kısmını belirtmek için de kullanılır. Örneğin: “2.5” bu sayının 2 tam ve 5 ondalık kısmını gösterir.

Nokta Konu Anlatımı

Nokta, metinlerde cümlelerin sonunu belirtmek ve okuyucunun cümleyi tamamlamasını sağlamak için kullanılan bir işaretlerden biridir. Nokta işareti, türkçe dilinde “.” olarak kullanılır ve cümlelerin sonuna konulur. Örneğin: “Bu cümle nokta işaretiyle bitiyor.” Ayrıca, türkçe dilinde nokta işareti, sayıların ondalık kısmını belirtmek için de kullanılır. Örneğin: “2.5” bu sayının 2 tam ve 5 ondalık kısmını gösterir.

Nokta işareti, metinlerde cümleler arasında da kullanılabilir. Örneğin: “Bu cümle nokta ile ayrılmış. Bu cümle de ayrılmış.” Bu örnekte, iki farklı cümle nokta ile ayrılmıştır ve okuyucunun cümleler arasındaki bağlantıyı anlamasını kolaylaştırır.

Nokta işaretinin kullanımı, dil ve yazım kurallarına göre değişebilir. Örneğin, İngilizce dilinde nokta işareti, cümlelerin sonuna konulur ancak cümleler arasında kullanılmaz. Bunun yerine, İngilizce dilinde cümleler arasında iki nokta işareti (“..”) kullanılır.

Nokta işaretinin dışında, metinlerde kullanılan diğer işaretler arasında özel işaretler, noktalama işaretleri ve diğer yazım işaretleri bulunur. Bu işaretler, metinlerin anlaşılır ve okunabilir hale getirilmesine yardımcı olur.

Nokta işareti nerelerde kullanılır

Nokta işareti, Türkçe’de cümlelerin sonunda, sayıların on binler ve yüz binler basamağındaki yerine, virgülün yerine ve özel adların ve kelime öbeklerinin kısaltılmasında kullanılır. Örneğin:

Ben İstanbul’a gidiyorum. (cümle sonunda)
100.000 TL (sayıların on binler ve yüz binler basamağındaki yerine)
Bu ayın en popüler 3 filmi: 1. Film, 2. Film, 3. Film (virgülün yerine)
İng. Türkçe (özel adların ve kelime öbeklerinin kısaltılmasında)

Nokta işareti ayrıca, metinlerde kısa açıklamaların yapıldığı parantez içinde de kullanılır. Örneğin:

İstanbul (Türkiye’nin başkenti)

Nokta işareti, ayrıca, cümlelerin sonunda kullanılmayan durumlarda da kullanılabilir. Örneğin:

Merhaba! Nasılsın? (soru işareti yerine)
Ben İstanbul’da yaşıyorum. (cümle sonunda)

Bu tür kullanımların doğru olup olmadığı, dilbilimsel olarak tartışmalıdır ve dil kurallarına göre değişebilir. Ancak, genel olarak, cümlelerin sonunda kullanılmayan nokta işareti kullanımı, yazım kurallarına uygun değildir ve dilbilimsel açıdan doğru değildir.

Nokta işareti ile ilgili cümleler

Nokta işareti, Türkçe’de cümlelerin sonunda, sayıların on binler ve yüz binler basamağındaki yerine, virgülün yerine ve özel adların ve kelime öbeklerinin kısaltılmasında kullanılır.
Nokta işareti ayrıca, metinlerde kısa açıklamaların yapıldığı parantez içinde de kullanılır.
Nokta işareti, cümlelerin sonunda kullanılmayan durumlarda da kullanılabilir, ancak bu tür kullanımların doğru olup olmadığı dilbilimsel olarak tartışmalıdır ve dil kurallarına göre değişebilir.
Nokta işareti, yazım kurallarına uygun bir şekilde kullanıldığında, metinlerin anlaşılır ve düzgün bir şekilde okunmasını sağlar.
Nokta işaretinin yerine, özellikle cümlelerin sonunda, soru işareti ve ünlem işareti de kullanılabilir.

Klavyede nokta işareti nasıl yapılır – Bilgisayarda nokta işareti nasıl yapılır

Klavyede nokta işareti, “.” tuşuna basarak yapılır. Bu tuş, genellikle klavyenin sağ alt köşesinde yer alır ve cümlelerin sonuna konulan nokta işaretinin yanı sıra, sayıların ondalık kısmını belirtmek için de kullanılır.

Eğer klavyenizde “.” tuşu bulunmuyorsa, “Shift” ve “Num Lock” tuşlarına basarak numarik klavyeyi açabilir ve orada bulunan “.” tuşuna basarak nokta işareti oluşturabilirsiniz.

Ayrıca, birkaç farklı yol da mevcuttur ve bu yöntemler klavye türüne göre değişebilir. Örneğin, bazı klavyelerde “Alt Gr” tuşuna basarak “.” tuşuna erişebilirsiniz. Eğer klavyenizde bu tuş bulunmuyorsa, “Alt” ve “0146” tuşlarına basarak da nokta işareti oluşturabilirsiniz.

Unutmayın, nokta işaretinin kullanımı dil ve yazım kurallarına göre değişebilir. Bu nedenle, dilinizin yazım kurallarına uygun olarak nokta işareti kullanmayı unutmayın.

Nokta ile İlgili Sınav Soruları

Nokta işareti nerelerde kullanılır?
Nokta işareti hangi durumlarda cümlelerin sonunda kullanılır?
Nokta işaretinin yerine hangi işaretler kullanılabilir?
Nokta işaretinin yazım kurallarına uygun kullanımı nasıl olur?
Nokta işaretinin dilbilimsel açıdan doğru kullanımı nasıl olur?
Nokta işareti kullanımında hangi hatalar yapılmasına dikkat etmeliyiz?

Nokta (.) Kullanımı

Nokta kullanımı yazı dilinde en yaygın olan noktalama işaretlerindedir. Kullanım alanları sıralanacak olursa:

En klasik kullanımı cümle sonudur. Cümle sonuna mutlaka nokta konmalıdır.
Bazı kısaltmalardan sonra nokta kullanılır. Örneğin (doktor), Sok. (Sokak), Ar. (Arapça), S. (Sayfa) gibi.
Sayılardan sonra nokta işareti konulursa, sıra bildirimi yapılmış olur. Örneğin (Üçüncü), 10. Cadde (Onuncu cadde) gibi.
Şayet rakamlar art arda sıralanmışsa her bir sıra bildiren sayı için nokta işareti kullanılmaz. Bunun yerine en son yazılan sayıdan sonra nokta işareti Örneğin 3, 5 ve 8. Caddeler gibi.
Madde madde yazılmış olan yazılarda maddeleri belirtmek için kullanılır.
Tarihleri yazarken gün, ay ve yıldan sonra nokta konulur. 11.10.2021, 14.05.1986
Saat ve dakikanın yazımında saat ve dakika arasında nokta işareti Örneğin 14.45,12.55 gibi.
Kaynakçalarda ve dipnotlarda alıntı yapılan kitap, dergi, makale gibi yazıları belirten künyenin sonuna nokta Mesela Koca, Mahmut ve Üzülmez, İlhan. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. 12.Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2019.
Matematikte dört işlemde çarpma işareti yerine nokta kullanılır.
Genel ağ adreslerini yazarken nokta Örneğin www.tdk.org.tr
Dört ve dörtten daha fazla basamaklı sayılarda sayıları sağdan itibaren üçerli gruplara ayırmada nokta kullanılır. Örneğin 975, 1.165.864 gibi.

Yay Ayraç ( ) Kullanımı

Bir Cevap Yazın

Yay Ayraç ( ) Kullanımı

Yay ayraç metinlerde sıklıkla kullanılan noktalama işaretlerinden biridir. Yay ayracın bir diğer adıysa ayraçtır. Her ikisi de aktif olarak kullanılmaktadır. Yay ayracın diğer noktalama işaretlerinde olduğu gibi kullanıldığı yere göre değişen birden çok anlamı vardır. Yay ayraç kullanımı şu şekillerde geçekleşir;

Cümle içi ya da cümle sonundaki anlam bütünlüğünü sağlayacak ek bilgilerin verilmesi amacıyla kullanılırlar. Yay ayraç içinde de bir cümlenin varlığı kabul edilerek uygun noktalama işaretleri eklenmelidir. “ Bu yörenin insanları ( Bu insanları kendi yöremdeki insanlara tercih ederim.) ellerinin açıklığıyla meşhurdur.”
Özel ya da cins isimlere ait ekler ayraçtan önce kullanılırlar. Örneğin: Yunus Emre’nin ( 1240?-1320)…
Tiyatro metinlerinde ya da senaryolarında o sırada konuşan kişinin durumu hakkında bilgiler vererek metnin tiyatroya daha hakim olması için kullanılır.

-“Allah rızası için su ver ağabey( Abisi Hikmet’e yalvarırcasına bakarak ve gözlerinden yaşlar akarak.)”

Yay ayraç bazen alıntı yapılan esere ait künye bilgilerini göstermek amacıyla kullanılır. Örneğin: Ne hasta bekler sabahı, ne taze ölüyü mezar. (Necip Fazıl Kısakürek)
Bir cümle içindeki kinayeli kelimeler ünlem işaretiyle belirtilir. Bu belirtme sırasında karışıklık olmaması amacıyla ünlem işareti parantez içine alınır. Ya da bir bilgi hakkında belirsizlik varsa bunu belirtmek için konulan soru işareti yay ayraç içine alınır. “Sen ne kadar güzel (!) bir insanmışsın. Yunus Emre’nin 80 yıl (?) kadar yaşadığı bilinmektedir.”
Bir yazıdaki maddelerin harf ya da rakamla gösterilmesi sırasında da yay ayraç kullanılır. Örneğin: 1) 2) A) B)

Virgül Kullanımı (,)

Bir Cevap Yazın

Virgül (,) Kullanımı

Yazı dilinde en sık karşılaştığımız işaretlerden birisi virgüldür. Virgül kullanım alanı ise şöyledir:

Art arda sıralanan eş görevli kelimelerden ve kelime gruplarından sonra virgül Örneğin “Pazardan domates, biber, patlıcan ve salatalık aldım.”
Sıralı cümle yapısına sahip olan cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. “Geldik, gördük, gittik”
Uzun cümlelerde şayet özne yüklemden uzak düşüyorsa, özneyi belirtmek adına özneden sonra virgül işareti
Cümleye eklenen ara sözlerin veya ara cümleleri belirtmek için ara sözün veya ara cümlenin başına ve sonuna olmak üzere iki adet virgül
Anlamı derinleştirmek ve vurgulamak için bazı sözcüklerden sonra virgül Mesela “Akşam, yine akşam, yine akşam.”
Tırnak işareti kullanılmaksızın yapılan alıntılardan sonra virgül işareti
Şayet konuşma çizgisi kullanılıyorsa alıntı yapılan cümleden sonra virgül kullanılır.
Edebi nitelikteki yazılarda konuşma bölümüne geçilmeden önce virgül
Ret veya kabul anlamı içeren kendisinden sonra gelen cümleye bağlı olan “ Evet, hayır, pekala” gibi kelimelerden sonra virgül işareti
Hitap etmek için hitap kelimesinden sonra virgül Örneğin sevgili karım, gibi.
Sayıların yazımında kesirli sayıların kesirli kısmına geçmeden önce virgül işareti kullanılır.
Bir metinde art arda sıralanan ve zarf fiil eki almış olan kelimelerin arasında virgül

Ünlem İşareti Kullanımı (!)

Bir Cevap Yazın

Ünlem İşareti (!) Kullanımı

Noktalama işaretleri, kullanıldıkları cümlelerin soğuk yapısını bertaraf edip onlara hayat veren dil bilgisi müesseseleridir. Cümlelerin adeta duyguları olan noktalama işaretleri; tonlama, doğru telaffuz ve anlam kargaşasını engelleme gibi birçok görevi üstlenir. Ünlem işareti de bu niteliklere haiz bir noktalama işaretidir. Ünlem işareti kullanımı bilhassa duygu durumları içeren metinlerde karşımıza çıkar. Ancak kullanım alanı bununla sınırlı değildir. Ünlem işaretinin doğru kullanımı için kuralları şöyledir:

Sevinç, heyecan, neşe, üzüntü, korku ve şaşkınlık gibi birçok duygu durumu ifade etmek için cümle sonuna ünlem işareti Bu kullanım alanı ünlem işaretinin asli görevidir. “Üniversiteden birinci olarak mezun oldum!”
Seslenme, hitap ve uyarı anlamı barındıran cümlelerden sonra ünlem işareti kullanılır. “Ey Türk gençliği!”, “Yangın var, çabuk binadan çıkın!”
Metin içinde alay, kinaye veya karşıdaki kişiyi küçümseme anlamı taşıyan cümlelerde o anlamın yüklenmek istediği sözcükten sonra parantez içerisinde ünlem işareti kullanılır. Bu kullanım okuyucuya sözcüğün gerçek anlamını taşımadığı, aslında tam zıt bir anlamda kullanıldığı bilgisini ulaştırmayı amaçlar. “Çok başarılı (!) birisi olduğunu iddia ediyor, ancak üniversiteyi tam altı yılda bitirmiş.”
Ünlem işareti cümle sonunda kullanılabileceği gibi, ünlem barındıran sözcükten sonra da kullanılabilir. Her iki kullanım da dil bilgisi açısından doğrudur. “Eyvah! Çay döküldü.” veya “ Eyvah, çay döküldü!

Üç Nokta Kullanımı (…)

Bir Cevap Yazın

Üç Nokta Kullanımı (…)

Edebi eserlerde görmeye alıştığımız noktalama işaretlerinden birisi üç noktadır. Üç nokta bilhassa anlamı derinleştirmek amacıyla kullanılır. Uygulamada yapılan hatalardan bir tanesi üç nokta yerine iki nokta veya çok daha fazla sayıda nokta kullanılmasıdır. Bu bilinçsiz kullanım anlamı derinleştirmek yerine ne yazık ki okuyucuda yazar hakkında dil bilgisinden yoksunluğun boyutunu derinleştirir. Üç nokta kullanımı kuralları ise şöyledir:

Üç nokta, anlam bakımından tamamlanmayan cümlelerde anlamı okuyucuya tamamlatmak, okuyucuyu düşündürmek gibi amaçlarla cümle sonunda kullanılır. Tamamlanmış cümlelerin sonuna üç nokta koymak fahiş bir hatadır. Cümlenin mutlak suretle tamamlanmamış olması gerekir. “O olaydan sonra herkese korku egemen oldu. O olay…”
Kaba sayılan, küfür içeren, hoş olmayan veya bir sebepten tamamı metne dahil edilmek istenmeyen sözcük ve cümlelerin yerine üç nokta “Ne b..tan bir gün.”
Metin içinde bir alıntı yapılacaksa, alıntı yapılan kısmın başına ve sonunda üç nokta kullanır. Bu şekilde o kısmın alıntı olduğu okuyucuya belli edilir. “…Bir sessizlik oldu, ölüm sessizliği…”
Cümlenin belli bir bölümünün kesilerek okuyucuya bırakıldığı ve yazar tarafından anlamın yoğunlaşmasının istendiği hallerde kesilen kısma üç nokta işareti
Ünlem ve seslenme belirten sözcüklerden sonra anlamın pekişmesi amacıyla üç nokta kullanılabilir. Ancak şayet bu tür sözcüklerden sonra ünlem veya soru işareti konulmuşsa iki nokta konulması yeterlidir. “Yaşlı adam!…”
Metinde karşılıklı bir diyalog yer alıyorsa, diyalog arasında sessizliği ifade etmek veya karşılıksız olduğunu okuyucuya göstermek için bu yerlere üç nokta eklenir.

Uzun Çizgi Kullanımı (—)

Bir Cevap Yazın

Uzun Çizgi (—) Kullanımı

Noktalama işaretleri, metinlerin olmazsa olmazlarındandır. Çünkü metinler, noktalama işaretleri aracılığıyla tamamlanır ve ifade etmek istedikleri anlamları okuyucuya transfer edebilirler. Noktalama işaretleri kullanılmaksızın oluşturulan metinler düz yazı yığınlarından ibarettir. Türkçenin dil bilgisi kuralları arasından benzer amacı güden noktalama işaretlerinden birisi de uzun çizgidir. Uzun çizgi tek bir kullanım alanına sahip olmasına rağmen en çok gördüğümüz noktalama işaretlerindedir. Tek kullanım alanı ise şöyledir:

Uzun çizgi kullanım amacı konuşmaları belirtmektir. Düz metinlerde çok fazla kullanım alanı bulamaz ancak bilhassa edebi metinlerde, diyalog kısımlarında kendisine sıklıkla yer edinir. Yazılarda satır başlarında kullanılır ve sonrasında yazılan metnin bir konuşma olduğunu okuyucuya işaret eder. Bu özelliği nedeniyle uzun çizgiye ayrıca konuşma çizgisi de denir. Çünkü tek kullanım alanı konuşmaları belirtmektir. Karşılıklı konuşmalarda konuşmayı yapan kişinin değiştiğini ifade eder. Bu sayede okuyucuda diyaloğun ilerleyiş şeklini daha somut olarak canlandırmak ister. Diyalogda bütünlüğün korunması adına uzun çizgi işlevsel bir amaca sahiptir.

Karşılıklı konuşmalarda konuşanın değiştiğini göstermesine dair örneği şu şekildedir;

Ahmet’i son zamanlarda hiç gördün mü?
Hayır buralara hiç gelmedi bir süredir.

Tırnak İşareti Kullanımı (“)

Bir Cevap Yazın

Tırnak İşareti (“) Kullanımı

Metinlerde en çok kullanılan noktalama işaretlerinden birisi tırnak işaretidir. Tırnak işareti kullanımı metindeki yerine göre farklı anlamları olabilmektedir. Tırnak işareti kullanım alanları şu şekildedir:

Metin içerisinde bir başkasına ait sözün alınıp aynen yazıldığını ifade etmek için tırnak işareti kullanılır. Örneğin Annem bana hep “ Kim olduğunu sakın ama sakın unutma.” derdi.
Tırnak işareti kullanım alanlarından bir diğeri ise tırnak içerisine alınan kelimeye vurgu yapmaktır. Örneğin “İyisiyle kötüsüyle birçok insan tanıdım bu hayatta ama “ sözde iyiler” kadar kimse canımı yakmadı.”
Bilimsel eser ya da makalelerin künyeleri çıkartılırken eserlerin isimleri tırnak işareti içerisine yazılmaktadır. Bu sayede eserin adı daha net biçimde ortaya çıkmaktadır. Weiker, Walter F. “Osmanlı Bürokrasisi”, Amme İdare Dergisi, 1980
Başta tiyatro metinleri olmak üzere hemen hemen tüm metinlerde konuşma çizgisi yerine tırnak işareti de kullanılabilmektedir.

“ Elmaları nerden aldın çok güzeller ?” “Hemen şuracıktaki pazardan aldım ama biraz pahalı.”

Cümle içinde özel isimleri veya eser adlarını belirtmek amacıyla da kullanılır. Ünlü yazar “ Oğuz Atay” tarafından kaleme alınmış “Tutunamayanlar” romanı Türk edebiyatında en çok okunan eserler arasındadır.
Tırnak işaretinin son kullanım alanı bir kelime hakkında açıklama yapılacaksa o kelime tırnak işareti içine alınarak vurgulanır. Türkçe, Fransızcadan aldığı “ panjur” kelimesi uzun yıllardır kullanmaktadır.

Tek Tırnak (‘) Kullanımı

Bir Cevap Yazın

Tek Tırnak (‘) Kullanımı

Noktalama işaretleri metinlerin daha akıcı ve anlam bütünlüğünün korunmuş halde ifade edilmesi için kullanılır. Bir anlamda metnin barındırdığı soğuk havayı kırarak metne duygu verme görevini üstlenen dil bilgisi müesseseleridir. Birden fazla anlama gelebilecek yerlerde ya da okurun kafasını karıştırabilecek yerlerde okura yön göstermek maksadı güder. Benzer amacı güden noktalama işaretlerinden metinlerde en çok sık karşılaştıklarımız arasında tek tırnak da yer alır. Tek tırnak işaretinin diğer çoğu noktalama işaretinde olduğu gibi kullanıldığı yere göre anlamı değişmektedir. Yani birden fazla anlamı olan noktalama işaretlerindendir. Tek tırnak kullanımı şekilleri şu şekillerdedir;

Tek tırnak işaretinin ilk kullanım biçimi, tırnak işareti içindeki metinde yeniden tırnak içine alınması gereken sözcükler olduğunda karışıklık olmaması için, bahsi geçen sözcüğün normal tırnak işareti yerine tek tırnak işareti içine alınmasıdır. Bu kullanım şekli tek tırnak işaretinin en çok kullanılan amacıdır. Örneğin: Ünlü oyuncu Kıvanç Tatlıtuğ “ Role hazırlanırken en çok Hadise’nin ‘ Dum Tek Tek ‘ şarkısını dinliyorum.”
Tek tırnak işareti yukarıda olduğu gibi alıntılamak için kullanılabileceği gibi açıklamak amacıyla da kullanılabilir. Yani tek tırnak bir şeyin tanımlanması için de kullanılabilmektedir. Örneğin: “Eski Türkçede günümüzde farklı kelimelerle ifade ettiğimi birçok sözcük vardır mesela ;beyhude ‘ yararı olmayan , boşuna uğraşılan’, meyus ‘üzgün olmak , karamsar ve umutsuz olmak’ .”

Soru İşareti Kullanımı (?)

Bir Cevap Yazın

Soru İşareti (?) Kullanımı

Hem edebi eserlerde hem de akademik veya günlük dilde yazılan metinlerde soru işareti kullanımı oldukça yaygındır. Soru işareti gerçek bir soru niteliği taşıyan cümleler için kullanılabileceği gibi gerçek bir soru niteliği taşımayan, sözde soru cümlelerinde de kullanılır. Bu nedenle kullanımı yaygındır. Metin içinde soru işareti kullanımı kuralları ise şöyledir:

En temel ve en sık kullanılan amacı soru anlamı taşıyan soru eki veya öbeği içeren cümlelerin sonuna konulmasıdır. “ Toplantıya kimler geldi?”
Anlam olarak soru anlamını barındırmakla beraber soru eki veya öbeği içermeyen cümleler için de soru işareti kullanılır. “İsminiz?”
Doğruluğundan emin olunmayan veya bilinmeyen yer, tarih gibi yerlerin bilinmediğini veya emin olunmadığını okuyucuya göstermek adına muğlak kısma soru işareti “Yunus Emre (1240 ?- 1320) Anadolu tarihinde adını en çok duyuran isimlerdendir.”
-Mı/mi eki alan yan cümle, temel cümle içerisinde şayet zarf tümleci niteliğini taşıyorsa her ne kadar –mı/mi özünde bir soru eki de olsa soru işareti cümle sonuna eklenmez. “Akşam oldu mu eve geliyor, beni mutlaka görüp öyle gidiyor.”
Metin sıralı ve birbirine bağlı cümlelerden oluşuyorsa ve her bir sıralı cümle soru anlamını barındırıyorsa her bir cümlenin sonuna tek tek soru işareti Bunun yerine sıralı ve bağlı cümlelerin en sonuna tek bir soru işareti koymakla yetinilir. “Okuldan mı, evden mi, hastaneden mi geliyorsun?”