Ünlem İşareti (!) Kullanımı
Noktalama işaretleri, kullanıldıkları cümlelerin soğuk yapısını bertaraf edip onlara hayat veren dil bilgisi müesseseleridir. Cümlelerin adeta duyguları olan noktalama işaretleri; tonlama, doğru telaffuz ve anlam kargaşasını engelleme gibi birçok görevi üstlenir. Ünlem işareti de bu niteliklere haiz bir noktalama işaretidir. Ünlem işareti kullanımı bilhassa duygu durumları içeren metinlerde karşımıza çıkar. Ancak kullanım alanı bununla sınırlı değildir. Ünlem işaretinin doğru kullanımı için kuralları şöyledir:
- Sevinç, heyecan, neşe, üzüntü, korku ve şaşkınlık gibi birçok duygu durumu ifade etmek için cümle sonuna ünlem işareti Bu kullanım alanı ünlem işaretinin asli görevidir. “Üniversiteden birinci olarak mezun oldum!”
- Seslenme, hitap ve uyarı anlamı barındıran cümlelerden sonra ünlem işareti kullanılır. “Ey Türk gençliği!”, “Yangın var, çabuk binadan çıkın!”
- Metin içinde alay, kinaye veya karşıdaki kişiyi küçümseme anlamı taşıyan cümlelerde o anlamın yüklenmek istediği sözcükten sonra parantez içerisinde ünlem işareti kullanılır. Bu kullanım okuyucuya sözcüğün gerçek anlamını taşımadığı, aslında tam zıt bir anlamda kullanıldığı bilgisini ulaştırmayı amaçlar. “Çok başarılı (!) birisi olduğunu iddia ediyor, ancak üniversiteyi tam altı yılda bitirmiş.”
- Ünlem işareti cümle sonunda kullanılabileceği gibi, ünlem barındıran sözcükten sonra da kullanılabilir. Her iki kullanım da dil bilgisi açısından doğrudur. “Eyvah! Çay döküldü.” veya “ Eyvah, çay döküldü!